In de wereld van startups spreken we non-stop over innovatie, snelheid en het streven naar excellentie en peak performance. Als Co-Founder van verschillende startups in de afgelopen 10 jaar, kan ik het wel weten. Achter die fantastische startup façade zit soms een toxische cultuur, waarbij medewerkers uitgebuit worden. Vooral met onervaren founders of met een managementteam uit de corporate wereld. Die laatste nemen dan praktijken over die ze reeds kennen, maar die niet altijd passen in de dynamiek van een startup.
In dit artikel wil ik mijn licht werpen op deze valkuilen en bespreken hoe we bij Canyon Clan heel praktisch ervoor zorgen dat we dit soort cultuur vermijden. Hou je maar vast, want dit wordt leuk.
Wat gebeurt er precies?
Laat ons eerst eens inzoomen op wat er specifiek gebeurt. Dit zal zonder twijfel meer dan één belletje doen rinkelen indien je al betrokken bent of was bij een startup.
Het is niet ongewoon dat startups, aangezien hun focus op snel succes, een cultuur ontwikkelen die nadelig is voor hun medewerkers. Verschillende factoren dragen bij aan zo’n toxische werkomgeving, zoals het negeren van de mentale gezondheid, onrealistische verwachtingen en deadlines, en een gebrek aan begeleiding. Medewerkers worden vaak onder druk gezet om lange uren te maken, terwijl er te weinig aandacht is voor welzijnsactiviteiten. Dat leidt tot stress, burn-out en een negatieve werksfeer. Ja, zelfs op de korte termijn.
Daarnaast worden medewerkers dikwijls opgezadeld met onduidelijke of te brede verantwoordelijkheden zonder de juiste training of ondersteuning. Dit leidt tot frustratie, inefficiëntie en uiteindelijk een gebrek aan vertrouwen in het management.
Een ander toxisch element is het micromanagement, waarbij leidinggevenden hun teams strikt controleren, wat creativiteit en autonomie ondermijnt.
De cultuur binnen sommige startups wordt verder verziekt door een onoverkomelijke hiërarchie en oneerlijke verdeling van beloningen. Dat leidt gegarandeerd tot wrok en personeelsverloop. Soms wordt zelfs rivaliteit onder werknemers aangemoedigd, wat samenwerken lastig maakt. En dat terwijl de schijn van een informele “startup cultuur” wordt gecreëerd die niet strookt met de strikte (soms zelfs corporate) realiteit.
Er is ook dikwijls sprake van slechte communicatie en nep-transparantie, waarbij belangrijke beslissingen zonder input van het team genomen worden. Bij mij zorgt dat in elk geval voor onzekerheid en wantrouwen.
Deze genoemde zaken vormen een toxische cocktail die niet alleen de productiviteit en het welzijn van werknemers ondermijnt, maar ook het korte- én langetermijnsucces van de startup an sich in gevaar brengt.
Waarom worden mensen slecht behandeld?
Startups worden over het algemeen geprezen om hun flexibiliteit en hun vermogen om snel te schalen. Sommige managers proberen deze winpunten te maximaliseren door de structuren en processen te implementeren die ze kennen uit grotere organisaties. De verleiding is groot hen dit te vergeven, gezien ze gewoon niet beter weten. Echter, deze managers brengen ook vaak een prestatiegerichte mentaliteit mee en processen die in de corporate wereld gebruikelijk zijn, maar in een startup ronduit schadelijk zijn.
Leiders die niet goed getraind zijn of onvoldoende ervaring hebben met het leiden van teams in een startupcontext, kunnen dus dikwijls onbewust fouten maken in hun leiderschapsstijl, zoals overmatige controle uitoefenen, slecht communiceren, of feedback negeren van hun mensen én klanten.
Jij weet ook: een startup wil snel resultaten behalen, dus worden werknemers vaak onder druk gezet om lange uren te maken en zichzelf uit te putten. Alles onder het mom van “we zijn een startup” en we werken naar een “groter doel”. Dit wordt dan weer gerechtvaardigd door de gedachte dat iedereen een aandeel heeft in het toekomstige succes van het bedrijf. Hierdoor ontstaat een cultuur waarin uitbuiting toegestaan wordt als onderdeel van de groeistrategie.
Daarnaast is het zo dat in de vroege fase van een startup de focus ligt op productontwikkeling en marktintroductie, waardoor de bedrijfscultuur ondergeschikt wordt aan deze doelen. Zo ontwikkelt de cultuur zich ongecontroleerd en slechte gewoontes en gedragspatronen worden toegelaten zonder correctie. Er is dan ook vaak ook geen goed ontwikkelde HR-afdeling of duidelijke beleidsstructuur vanwege de vroege groeifase.
Laat ons ook niet vergeten dat schalende startups zich dikwijls onder enorme druk van investeerders en management bevinden om snel te groeien en marktaandeel te veroveren. Dit zorgt voor een omgeving waarin alles gericht is op snelheid en resultaat. Het idee bestaat vaak dat werken bij een startup betekent dat iedereen moet “geven om te winnen”, wat dus vertaald wordt naar lange uren, multitasking, en een constante beschikbaarheid.
Er is duidelijk sprake van een prioritering van winst boven welzijn. Het management kan en mag daardoor een cultuur bevorderen waarin alles draait om het behalen van kortetermijn doelen, ten koste van een gezonde werkcultuur en werknemerswelzijn. Personeelsverloop kan geen kwaad, want zij zijn “geen fit” voor het bedrijf.
Ik vind het trouwens hallucinant dat het legaal perfect mogelijk is om aan slavernij te doen. Ja, slavernij, want medewerkers hebben vaak te weinig belang in het succes van de onderneming om de betreffende uitbuiting te verantwoorden.
Maar waarom gaan werknemers hier dan in mee?
Een van de redenen waarom werknemers, freelancers, sympathisanten, adviseurs, founders, investeerders en andere betrokkenen in zo’n cultuur blijven functioneren, is het aantrekkelijke pakket aan incentives dat dikwijls aangeboden wordt.
Aandelen(opties), bonussen en de belofte van toekomstig succes (meegroeien met een snelgroeiend bedrijf) en rijkdom houden betrokkenen aan boord, zelfs wanneer de werkomgeving ongezond is. Alles voor het slijk der aarde.
Laat ons ook even benoemen dat de startupwereld enorm geromantiseerd wordt. Het idee dat je veel kan leren, dat je deel uitmaakt van iets groots, dat je op weg bent om “de volgende grote stap” te zetten als persoon en met de firma. Die perceptie trekt ambitieuze medewerkers aan die bereid zijn om offers te brengen.
Voor betrokkenen is het dus dikwijls een verhaal van hersens-versus-buikgevoel. Dat maakt het voor hen niet vanzelfsprekend om de realiteit onder ogen te zien en om zich uit zo’n situatie terug te trekken.
Hoe vermijden we dit bij Canyon Clan?
Het is volgens mij gigantisch belangrijk dat ondernemers de besproken valkuilen vermijden door te investeren (want ja, het is een investering) in een gezonde, transparante en ondersteunende werkcultuur.
Er zijn immers genoeg voorbeelden van ondernemingen die mensgericht én winstgevend zijn.
Bij Canyon Clan zijn we duurzaam vanaf de basis. Een belangrijke bestaansreden van ons bedrijf is namelijk om een cultuur te bouwen waarbij we respect hebben voor onze medewerkers, adviseurs, investeerders, sympathisanten en klanten.
We vermijden een toxische cultuur dankzij deze principes:
1. We moedigen een gezonde werk-privé balans aan en vermijden overwerk. We geloven dat goed uitgerust zijn essentieel is voor creativiteit en productiviteit. We geloven in 100% flexibiliteit en in geven en nemen op een eerlijke manier.
2. Onze werkplek in het Oostends havengebied ligt op 10 meter van de zee. Het kantoor werd mensvriendelijk ingericht met ruimte voor creativiteit en ontspanning. Zo voorzien wij een warme en inspirerende werklocatie.
3. In plaats van werknemers te verleiden met vage beloftes van toekomstige winsten, zijn we transparant over de groei en doelen van ons bedrijf. Onze medewerkers weten waar ze aan toe zijn en wat hun inspanningen betekenen voor het grotere geheel.
4. We creëren een inclusieve cultuur waar iedereen gehoord en gerespecteerd wordt. Dit betekent dat we als management openstaan voor feedback en kritiek, en dat we actief werken aan een omgeving waar iedereen zich veilig en gewaardeerd voelt. We plannen regelmatig één-op-één-gesprekken om problemen vroegtijdig te signaleren en samen te fixen.
5. We bevorderen persoonlijke groei voor wie daarvoor openstaat met individuele groeiplannen, coaching en toegang tot onze bibliotheek van trainingsmaterialen. Elk kwartaal vindt er een Insightful Clan Day plaats waarop we sprekers uitnodigen om ons team te komen verrijken en inspireren.
6. Onze leiders zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid om een positieve en ondersteunende werkomgeving te bevorderen. We kiezen voor ethisch leiderschap dat niet enkel gefocust is op resultaten, maar ook op het welzijn van ons team. Wij gaan voor duurzame samenwerkingen met onze mensen.
7. We zijn duidelijk over deze kernwaarden en trekken ze door bij het maken van bedrijfsbeslissingen. Iedereen, inclusief het management, legt verantwoording af voor hun beslissingen. Zo blijft iedereen zich bewust van de impact van hun gedrag op onze bedrijfscultuur.
Fun fact: zelfs onze eigen medewerkers hebben al Google Reviews geplaatst over de fijne werkomgeving die we bieden. Dit gaat dus om meer dan mooie woorden. Dit gaat over concrete dagelijkse handelingen.
Conclusie
Voila, dit is naar mijn mening hoe je een bedrijf wél duurzaam schaalt.
Een toxische startupcultuur kan snel ontstaan als er geen aandacht wordt besteed aan de menselijke kant van het zakendoen. Bij Canyon Clan doen we er alles aan om deze valkuilen te vermijden door actief te waken over ons verantwoord ondernemerschap. Niet alleen is dit motiverend voor alle betrokkenen, maar ook voor de snelle en duurzame groei van ons bedrijf.
Je hoort me niet zeggen dat dit gemakkelijk is. Verantwoord ondernemerschap vraagt energie, brain power, focus, soms geld, en veel verdraagzaamheid. En dat alles nog eens bovenop alle operationele taken, te onderhouden klantenrelaties, geldzorgen en strategisch werk. Dus als management is het hiervoor nodig om af en toe je ego aan de kant te schuiven om je organisatie op een duurzame manier te runnen.
Maar wat je geeft, komt ook weer terug. Trust me 😉
